«Ηλεκτρονικό Μητρώο Διαθηκών» Ταχύτητα και αξιοπιστία για τους κληρονόμους
Από την 1η Νοεμβρίου 2025, το τοπίο της δημοσίευσης διαθηκών στην Ελλάδα αλλάζει ριζικά. Η εισαγωγή του νέου ηλεκτρονικού Μητρώου Διαθηκών σηματοδοτεί τη μετάβαση σε ένα πιο ασφαλές, γρήγορο και διαφανές σύστημα, το οποίο αναμένεται να απλοποιήσει σημαντικά τις διαδικασίες για όλους τους κληρονόμους.
Πλέον, η διαδικασία δημοσίευσης μεταφέρεται από τα δικαστήρια στους συμβολαιογράφους και διενεργείται αποκλειστικά ηλεκτρονικά, κυρίως μέσω της ψηφιακής πύλης diathikes.gr. Αυτή η μεταρρύθμιση στοχεύει στην αποσυμφόρηση των δικαστηρίων, στον περιορισμό των καθυστερήσεων και στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης πλαστών ή αμφίβολης γνησιότητας ιδιόγραφων διαθηκών.
Τι ισχύει για την ιδιόγραφη διαθήκη
Παρά τις αλλαγές στο Κληρονομικό Δίκαιο, η ιδιόχειρη διαθήκη παραμένει ένας πλήρως έγκυρος τύπος διαθήκης. Ο τροποποιημένος Άρθρο 1769 § 2 ΑΚ καθιστά σαφές ότι: «Όποιος έχει στην κατοχή του μια ιδιόγραφη διαθήκη οφείλει, αμέσως μόλις μάθει τον θάνατο του διαθέτη, να την προσκομίσει χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση σε συμβολαιογράφο για να γίνει η δημοσίευσή της».
Με το νέο σύστημα, η δημοσίευση γίνεται πλέον με πράξη του συμβολαιογράφου, ο οποίος μπορεί να αρνηθεί τη δημοσίευση εάν η διαθήκη δεν πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις.
Δικαιώματα και δυνατότητα αμφισβήτησης
Διευκρινίζετε πως η απόφαση του συμβολαιογράφου (είτε για δημοσίευση, είτε για άρνηση) δεν είναι τελεσίδικη. Όποιος έχει έννομο συμφέρον διατηρεί το δικαίωμα να προσφύγει στο αρμόδιο Δικαστήριο με ανακοπή, είτε αμφισβητώντας το κύρος του πρακτικού δημοσίευσης, είτε την άρνηση του συμβολαιογράφου.
Το ηλεκτρονικό Γενικό Μητρώο Διαθηκών προσφέρει πολλαπλά οφέλη:
Εύκολος Πανελλαδικός Έλεγχος: Οι πολίτες μπορούν πλέον να ελέγξουν πανελλαδικά και άμεσα την ύπαρξη ή μη διαθήκης που έχει κατατεθεί σε οποιονδήποτε συμβολαιογράφο ή πρόξενο.
Ταχεία Έκδοση Βεβαίωσης: Η βεβαίωση περί ύπαρξης διαθήκης εκδίδεται εντός της ίδιας ημέρας από τον Συμβολαιογραφικό Σύλλογο.
Ελαχιστοποίηση Χρόνου: Ο χρόνος δημοσίευσης και έκδοσης του πρακτικού δημοσίευσης μειώνεται δραματικά (ενδεχομένως και την ίδια ημέρα).
Γρήγορη Αξιοποίηση: Ο κληρονόμος μπορεί να αξιοποιήσει την κληρονομιαία περιουσία πολύ πιο άμεσα.
Διεθνής Σύνδεση: Επιτυγχάνεται άμεση σύνδεση με το Ευρωπαϊκό Μητρώο Διαθηκών (ARERT) για διεθνείς αναζητήσεις.
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών (ΔΣΑ) είχε προειδοποιήσει για σημαντική αύξηση της κίνησης στα Πρωτοδικεία, καθώς το νέο πλαίσιο αφορά μόνο θανάτους που θα συμβούν μετά την 1/11/2025. Για τους θανάτους που συνέβησαν έως τις 31/10/2025, η παλαιά διαδικασία μέσω των Πρωτοδικείων παραμένει σε ισχύ. Αυτό οδήγησε πολλούς δικηγόρους και πολίτες να σπεύσουν να καταθέσουν αιτήσεις δημοσίευσης υπό το παλαιό καθεστώς.
Οι τρεις βασικοί τύποι διαθήκης
Δημόσια: Συντάσσεται ενώπιον Συμβολαιογράφου και μαρτύρων.
Ιδιόγραφη: Γράφεται και υπογράφεται εξ ολοκλήρου από τον διαθέτη.
Μυστική: Παραδίδεται σφραγισμένη στον Συμβολαιογράφο, ο οποίος πιστοποιεί την παράδοση με συμβολαιογραφική πράξη.
Επιπλέον, υπάρχουν και έκτακτοι τύποι διαθήκης (π.χ., επί πλοίου ή σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης), οι οποίοι συντάσσονται με μάρτυρες ενώπιον της αρμόδιας αρχής.
