Σε τιμητική εκδήλωση στο Σαντιάγο τιμάται σήμερα ο Χιλιανός Ενρίκο Τόστι-Κρότσε για την αυθόρμητη επιστροφή ενός μαρμάρινου θραύσματος από την Ακρόπολη, το οποίο κατείχε ως κληρονομιά της οικογένειάς του.
Η Ανακάλυψη και η Απόφαση
Ο Ενρίκο Τόστι-Κρότσε, καθώς άκουσε στο ραδιόφωνο το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο, συνειδητοποίησε ότι και ο ίδιος είχε ένα «κομμάτι του Παρθενώνα», όπως πίστευε. Ένιωσε την ευθύνη να το επιστρέψει.
Τον περασμένο Ιούλιο, παρέδωσε το θραύσμα στην Ελληνική Πρεσβεία στο Σαντιάγο. Ο ίδιος δήλωσε πως μετά την παράδοση ένιωσε βαθιά ικανοποίηση, «σαν να είχε κάνει κάτι καλό».
Η Ιστορία του Θραύσματος
Το μαρμάρινο κομμάτι, βάρους 1,2 κιλών, έφτασε στη Χιλή το 1950. Το είχε φέρει ο πατέρας του, ο Γκαετάνο Τόστι-Κρότσε, πρώην κύριος μηχανικός υποβρυχίου του Ιταλικού Ναυτικού, ο οποίος είχε επισκεφθεί την Αθήνα τη δεκαετία του 1930 και είχε πάρει το μάρμαρο από την περιοχή της Ακρόπολης.
Το θραύσμα χρονολογείται στον 6ο αιώνα π.Χ. και αποτελεί τμήμα μαρμάρινης σίμης (υδρορρόης) με διακόσμηση ανθέμιου. Αν και ο Ενρίκο νόμιζε ότι προερχόταν από τον Παρθενώνα, οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν ότι πιθανότατα ανήκε στον Εκατόμπεδο, έναν από τους αρχαιότερους ναούς της Ακρόπολης.
Ο Εκατόμπεδος Νεώς: Ο «Πρόδρομος» του Παρθενώνα
Βρισκόταν στη θέση όπου αργότερα κτίστηκε ο σημερινός Παρθενώνας την Αρχαϊκή εποχή . Κτίστηκε γύρω στο 570 – 550 π.Χ., κατά την εποχή του Πεισίστρατου. Η ονομασία «Εκατόμπεδος» σημαίνει «μήκους 100 ποδών» (περίπου 30 μέτρα), αναφερόμενη στο κεντρικό τμήμα (σηκό) του ναού.
Ήταν αφιερωμένος στη θεά Αθηνά Παρθένο, όπως και ο κατοπινός Παρθενώνας. Γι’ αυτόν τον λόγο, αναφέρεται συχνά και ως «Αρχαϊκός Παρθενώνας». Κατασκευάστηκε κυρίως από πωρόλιθο (ασβεστόλιθο), σε αντίθεση με τον μεταγενέστερο Παρθενώνα που χτίστηκε από μάρμαρο. Ήταν έντονα πολύχρωμος.
Τα γλυπτά που διασώθηκαν από τα αετώματά του είναι από τα σπουδαιότερα δείγματα της αρχαϊκής γλυπτικής και εκτίθενται στο Μουσείο Ακρόπολης.
Περιλάμβανε το περίφημο σύμπλεγμα του «Τρισώματου Δαίμονα» (ή Βλεπόμενου), τον Ηρακλή να παλεύει με τον Τρίτωνα και μία σύνθεση με λιοντάρια που κατασπαράζουν έναν ταύρο. Πιθανόν απεικόνιζε μία λέαινα που κατασπαράσσει ένα μοσχάρι.
Ο ναός αποσυναρμολογήθηκε από τους Αθηναίους μετά τη νίκη τους στον Μαραθώνα (490 π.Χ.) για να ανεγερθεί στη θέση του ο Προ-Παρθενώνας (ο οποίος καταστράφηκε αργότερα από τους Πέρσες). Ο Εκατόμπεδος μας δίνει μια μοναδική εικόνα της πολυτελούς και πολύχρωμης αρχιτεκτονικής της Ακρόπολης πριν από τους Περσικούς πολέμους και την κλασική περίοδο του Παρθενώνα.
